Hemû cîhan di sala 2000an de li nêzîkî gundê Komsomolskoyeyê bû şahidê şerê çekdarî. Sengerên milîtanên Çeçenan rastî êrîşa TOS-1 Buratinoyê hat. Bandora bihêz a pergalê niha li derveyî sînorên Rûsyayê jî baş tê zanîn.

General Gennadiy Troşev wisa nivisîbû, "Divê ez dest nîşan bikim ku hêza gulereşandinê ya TOS Buratinoyê piştgiriyê baş da operasyonê. Hesasiyeta bilind a pergalê û berhemdariya wê ya mezin, li cihê ku çekên din bê bandor bûn, derfet da ku encam were bidestxistin."

Di zivistana salên 1988-1989an de 2 heb pergala TOS-1 Buratinoyê di pevçûnên Efxanistanê de hat bikaranîn. Operasyona ku navê wê 'Bager' bû, li Başûrê Salangayê li newala Çarikarê hatibû lidarxistin. Li gorî taktîkê pergala ku di êrîşê de hat bikaranîn, wê ji bo baregehê şûnde bihata şandin.

Bi saya vê operasyonê hat hînbûn ku pergala TOS-1ê wê çawa were bikaranîn. Buratino xwe nîşan da ku li erdê rast û herêmên çiyayî ew çekeke bi bandor û yekta ye. Hesasiyeta wê ya bilind û hêza wê ya agirberdanê derfetê dide ku sengerên ku pergalên topavêj ên berê nikarin bigihêjinê, tune dike.

Pergala TOS-1Ayê îro di warê çalakbûna xwe ya di şer de, di ser hemû hemtayên xwe yên herêmî û biyanî re ye. Bi hesasiyeta wê ya bilind û eyarê agirberdanê yê otomatîk bi gelek derbeyan dikare armancê bihejîne.

Wesayita şer di he rşert û mercên hewayê de û di her saeta rojê de dikare guleyan bireşîne. Şasisiya tankê ya wesayitê gerwerziya taktîkî û ji bo muretebat parastina zirxî pêk tîne. Di şert û mercên şer de wesayite bi awayekî lez dikare pozisyona xwe bigire û berê ku muretebat ji wesayitê veqetin, di nava 90 çirkeyan de dikare guleyan berde û paşê di nava 50 çirkeyan dikare ji binê gulebaranan de derkeve.

Agirê ji pergala termobarîk bibare dikare 8 taxan xir û xerabe bike û bike xwelî û dikare ji bo hemû kesên li herêma hedefê ne, xîhanê bike dojeh. Gava ku pergalên îmha yên eraziyê bibe mijar, çekek din a ji TOS-1Ayê nayê dîtin"

Popular Mechanics

Moşekên bêajobarî di pergalên agirberdanê de di rampên firandin ên gerok de û di wesayitên hewayî de tên bikaranîn. Muhîmatên wisa, ne xwediyê pergala ajobariyê ye, bi saya kirîş û lûleyan de aliyê firandinê tê diyarkirin, carinan jî dema xebata motorê tê eyarkirin û firandin.

Moşek rêgeha balîstîkê dişopîne û ber bi armanca xwe ve diçe. Serekên moşek ên bêajobarî xwediyê awêteya termobarîk in. Wisa dixebite: Gava tapa wê were çipikandin tebeqeya li serê wê tê tunekirin û awêteya termobarîkê li ser rûyê tebeqeya hewayê tê belavkirin. Bi hemdemî ew awête tê berdan û teqîneke mezin pêk tê. Dema "Şewat-teqînê" pêla şokê ya ku bi hêz li hedefê dide, pêk tîne.

Çeka termobarîk di vê demê de di nava çekên destê hinek welatan de yek ji çekên herî bi hêz e. Dikare bi çeka nukleerê re were berawirdkirin, cudahiya wê ew e ku jîngehê qirêj nake.

Bombeyên wisa dikarin şûna hinek çekên nukleerê yên biçûk ên berê hatine çêkirin, bigirin. Çeka termobarîk a ku ji aliyê medyayê ve bi şaşî wek 'bombeya vakûmê' hat binavkirin, madeyê dişewite wek spreyê tê belavkirin û paşê ew xaza diteqîne û wisa dixebite. Pêla şokê ya ji ber muhîmata termobarîkê, bi saya hecma mezin a awêteya tê teqandin, li gorî teqemniya ji rêzê xwediyê pêla fişarê ya negatîf e. Pêl bi xwe jî ji bo mesafeyeke dirêj xwediyê bandoreke xerabkar e.

Di çekên termobarîk de wek sotemeniyê madeyên wekî etîlen û oksîtên propîlenê, propîn û metîl asetîlen, butîl û propilnitritê tên bikaranîn. Hêza teqînê ya van madeyan ew qas mezin e ku bi qasî 100 mitroyî avahiyên li derdora xwe xera dikin.

Raboriya çeka termobarîk heta Serdema Navîn diçe. Mirovan dîtibûn ku li cihên ku xaz lê hebin, teqîn hîn bi hêz in. Di vê çarçoveyê de cihên herî xeternak febrîqeyên şekir û ard in. Toza komirê jî ew qas xeternak e.

Rûsyayê di sala 2007an de diyar kiribû ku wan çeka termobarîk a xwediyê hêza 44 ton TNTê ceribandiye. Çapemeniyê ji bo çeka termobarîk a Rûsî gotibûn 'bavê hemû bombeyan.' Ji ber ku Amerîkayê ji bo çekên bi vî rengî gotibû 'Dayika hemû bombeyan.' Lê hêj nehatiye tespîtkirin ku Amerîkayê xwediyê çekeke wisa ye.