TR - Halep Ulu Camii

Fotoğraflar ve verilerle Halep Ulu Camii'nin restorasyonu

Flora Moussa

UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan Halep Ulu Camii, Suriye'de 8 yıldır devam eden çatışmalarda kısmen tahrip oldu. Tarihi 8. yüzyıla dayanan bu 'hazinenin' restorasyon projesinin baş mimarı Sahar Elyabi, yaptıkları çalışmaları Sputnik'e anlattı.

Fotoğraflar: © Sputnik / Flora Moussa

Bir zamanlar insanların dolaştığı ve çocuk çığlıklarının duyulduğu Halep Ulu Camii'nin siyah beyaz mermer avlusu bugün yıkılan minareden arta kalan, itinayla numaralandırılmış farklı biçimlerdeki taşlarla dolu. Bu camiye ait 45 metre yükseklikteki minare, 2013 yılının ilkbaharında antik kenti derinden sarsan şiddetli çatışmalar sonucu yıkıldı.

Fotoğraf: © Sputnik / Yekaterina Yanson

Halep Ulu Camii'nin (Emevi Camii olarak da bilinir) restorasyonuyla ilgili konuşan baş mimar Sahar Elyabi, iyimser olduğunu ve caminin hiçbir parçasının sonsuza dek kaybolmadığını söyledi. Elyabi, 1090 yılında (Selçuklu döneminde) inşa edilen eski minarenin kalıntılardan yeniden yapılacağını, toz olup dağılan taşların yerine de yenilerinin kullanılacağını belirtti.
Caminin durumuyla ilgili bilgi veren Elyabi, İslam mimarisinin incisi olan bu eserin yüzde 30'nun yıkıldığını ve özellikle doğu tarafının çok fazla tahrip olduğunu söyledi.

Restorasyon resmi olarak Aralık 2016'da şehrin kurtarılmasından sonra başladı. Camiyi işgal eden silahlı grupların kendilerinden sonra bıraktıkları tünel ve barikatlar nedeniyle ilk altı ay burada çalışma yapılması adeta imkansızdı. Restorasyonun asıl çalışmaları bir yıl önce başladı.
Rusya'ya bağlı Çeçenistan Cumhuriyeti'nin finanse ettiği cami restorasyonun 3 yıl içinde tamamlanması planlanıyor. Mimar Elyabi, bunun çok cesur bir karar olduğunu düşünüyor.

Fotoğraf: © Sputnik / Flora Moussa

Elyabi, restorasyonun yaklaşık olarak 7 milyar Suriye lirası ya da 12 milyon euro'ya mal olmasını beklediğini söylüyor. Restorasyon çalışmalarında sadece yerel uzmanların yer aldığına dikkat çeken baş mimar, gururla, "İşçiler, mühendisler ve proje tasarımcılarının hepsi Suriyeli" diyor.

Fotoğraflar: © Sputnik / Flora Moussa

Elyabi 2001'den 2005 yılına kadar Ulu Camii'nin restorasyon projesini yönetmiş. Bunun da şu anda yürütülen restorasyon çalışmaları için bir avantaj olduğu belirtiliyor.

Fotoğraf: © Sputnik / Yekaterina Yanson

Zira o dönem hazırlanan detaylı dokümantasyon da, savaş öncesindeki görünümünü yeniden yaratmaları konusunda uzmanlara en küçük ayrıntısına kadar yardımcı oluyor. Elyabi, "Şu karışıklıkta, eski planlar yıkım öncesinde neyin nerede olduğunu anlamamıza yardımcı oluyor" diyor.

Herhangi bir yanlışlığa mahal vermemek için, uzmanlar, cami ve Halep'in tarihi kesimleri hakkında yapılan yerel ve yabancı çalışmaların tümünü incelemiş. Elyabi, "Elimizdeki fotograflar, planlar, kayıtlardan oluşan tüm materyallerden faydalanıyoruz" diye devam ediyor.

Halep'teki Emevi Camii'nin restorasyonu (Ocak 2018)

Halep'in en büyük ve en eski camilerden biri olan Ulu Camii'nin inşasına 8. yüzyılda başlandı. Cami, son ve asıl şeklini aldığı 13.yüzyıla kadar defalarca değiştirildi ve yeniden yapıldı. Efsaneye göre, Vaftizci Yahya'nın babası Zekeriya Peygamber'in mezarı burada bulunuyor.
Savaş öncesi son restorasyon 1999 yılında başladı. Arkeologların 2 ve mimarların 4 yıllık çalışmasının ardından cami, Mart 2006'da İslam kültürünün başkenti sayılan Halep'te düzenlenen kültür festivali dolayısıyla kapılarını yeniden açtı.