Czarnobyl Fukushima
Awarie różne, konsekwencje podobne
Katastrofa elektrowni jądrowej w Czarnobylu, do której doszło 26 kwietnia 1986 roku, w ten czy inny sposób wpłynęła na losy milionów ludzi. Prawie 8,4 miliona mieszkańców Białorusi, Ukrainy i Rosji zostało napromieniowanych. Ponad 400 tys. osób przesiedlono ze skażonych obszarów. Aktualnie na ziemiach o niskim poziomie radiacji, ale oficjalnie uznanych za skażone, mieszka około 5 milionów ludzi. W tym w Rosji około 1,6 miliona. Wszyscy oni przez 30 lat byli monitorowani przez organy opieki zdrowotnej.
Oprócz konsekwencji medycznych i ekologicznych, katastrofa w Czarnobylu była powodem wielu negatywnych społecznych i socjalnopsychologicznych procesów, które również dziś nie tracą na aktualności. Wiele z nich pokrywa się z tymi, których doświadczyli i wciąż doświadczają ludzie przesiedleni ze stref skażenia po awarii elektrowni atomowej Fukushima Nr 1 w Japonii.
1
Przede wszystkim pogłębiły się stany lękowe, które pojawiły się w pierwszych dniach po awarii i nie opuszczają niektórych ludzi do tej pory. W wielu przypadkach jest to związane z tym, że ludzi nie znali, co się stało i jak na to reagować. W pierwszych dniach i miesiącach po katastrofie elektrowni atomowej bez wiarygodnych i wyczerpujących informacji ludzie nie potrafili ocenić zagrożenia i podjąć decyzji: wyjechać czy zostać, pozwalać dzieciom wychodzić na ulicę, co można jeść itp. Obecnie to irracjonalny strach, ale jest on związany z tym, że ich życiu coś zagrażało. Ale są to psychologiczne konsekwencje katastrofy, której doświadczyliśmy.
2
Kolejną konsekwencją Czarnobyla jest brak zaufania do władz, pracowników medycznych, naukowców, organizacji międzynarodowych, w tym MAEA i WHO. Podobnie rzecz się ma w przypadku awarii w Three Mile Island i Fukushimie. Aby uniknąć paniki w społeczeństwie, władze nie podały kompleksowych danych o katastrofie. Jednak często same nie posiadały wyczerpujących informacji, a także nie mogły szybko i adekwatnie ocenić sytuacji.
20 lat po awarii w Czarnobylu były prezydent Związku Radzieckiego Michaił Gorbaczow przyznał: „Rząd nie ukrywał prawdy o katastrofie w Czarnobylu. Nie znał jej". Zamiast oficjalnych doniesień, zadziałała „poczta pantoflowa", czyli ludzie dawali wiarę plotkom. Jeszcze bardziej komplikowało to sytuację i pogłębiało brak zaufania wszystkich od wszystkich.
20 lat po awarii w Czarnobylu były prezydent Związku Radzieckiego Michaił Gorbaczow przyznał: „Rząd nie ukrywał prawdy o katastrofie w Czarnobylu. Nie znał jej". Zamiast oficjalnych doniesień, zadziałała „poczta pantoflowa", czyli ludzie dawali wiarę plotkom. Jeszcze bardziej komplikowało to sytuację i pogłębiało brak zaufania wszystkich od wszystkich.
3
Wiele osób po awarii w Czarnobylu zostało ewakuowanych i przeżyło silny stres, co określa się mianem zniszczenia społeczności (destruction of community). Błyskawiczne przesiedlenie, rozerwanie więzi socjalnych, zmiana stylu życia, poczucie niepewności, obawy o pracę w nowym miejscu. Te objawy zaobserwowano u ludzi po katastrofie w Czarnobyli i Fukushimie. Obecnie, po latach, stres zniknął. Ale! Pozostał lęk o zdrowie dzieci i przyszłych pokoleń.
4
Lęki rodziców przejmowały dzieci. I choć dzieci mają większe zdolności adaptacyjne niż dorośli wiele z nich też przeżyło stres i czuło dyskomfort. Na przykład, gdy byli drażnieni przez rówieśników w nowej szkole.
Fragment wywiadu dla Sputnika z białoruskim dziennikarzem Alesem Dostanko, świadkiem wydarzeń z tamtych dnia:
Fragment wywiadu dla Sputnika z białoruskim dziennikarzem Alesem Dostanko, świadkiem wydarzeń z tamtych dnia:
„Miałem 12 lat, gdy do naszego obozu letniego przyjechały dzieci przesiedleńców ze skażonych obszarów. Nie wiedzieliśmy, co to jest skażony obszar, ale już wówczas wchłonęliśmy przekonanie, że promieniowanie jest przerażające. Początkowo unikaliśmy kontaktu z nimi. A później do nich przylgnęło przezwisko „czarnobylskie jeże". Sądzę, że zawierało jednocześnie współczucie i strach przed zarażeniem się promieniowaniem, jakby to był wirus".
Z podobnym przypadkiem dyskryminacji i znęcania się ze strony rówieśników mamy do czynienia, jeśli chodzi o dzieci ewakuowane ze stref wokół elektrowni atomowej Fukushima Nr 1, o czym świadczą dane japońskiego Ministerstwa Edukacji.
Właśnie po awarii w Fukushimie światowa społeczność jądrowa przyjęła bezprecedensowe wymagania dotyczące bezpieczeństwa w elektrowniach atomowych. Obecnie w strefach monitoringu wokół wszystkich elektrowni atomowych w Rosji zamontowano zautomatyzowane systemy kontroli sytuacji radiacyjnej, dzięki którym każdy może ocenić sytuację nie tylko wokół tych obiektu, ale i innych potencjalnie niebezpiecznych przedsiębiorstw branży atomowej. Co prawda, w świadomości społecznej Czarnobyl i Fukushima pozostawiły taki ślad, że irracjonalny strach przed elektrowniami atomowymi i innymi zakładami atomowymi nadal istnieje. Dotyczy to zarówno Rosji, jak i Japonii.
