Бо рӯймоли сиёҳ ва паси панҷара
Шароити нигаҳдории занҳои зиндонӣ дар Тоҷикистон
Ягона маҳбаси занона дар Тоҷикистон дар шаҳри Норак, дар қисмати марказии кишвар ҷойгир шудааст.
Дар зимистон занон пурра либоси сиёҳ мепӯшанд – рӯймоли сиёҳ, куртаи сиёҳ ва хилъати сиёҳ. Тобистон занони зиндонӣ сарпӯши сафед доранд.
Ман инҷо фаҳмидам, ки озодӣ чист.
Рӯзноманигори номӣ ва зиндонии тоҷик Муаттара Ҷӯраева саргузашташро нақл кард: чигуна дар касбаш муваффақ гашт ва ҳатто номзадиашро ба вакилии Парлумони Тоҷикистон гузошт.
Бисёр пушаймонам, ки имкониятҳои худро қадр накардам. Ҳам корманди давлатии болаёқату муваффақ, ҳам сокини оддӣ ҳама дар назди қонун баробаранд. Ман дар кору зиндагиям бисёр муваффақ будам, аксарият маро мешинохтанд. Аммо рӯзе тасмим гирифтам, ки тиҷорат кунам. Аввал ҳамааш хуб буд, вале баъд ба қарз ғӯтидам. Аз ҳукми зиндонам як соли дигар мондааст. Бесаброна ҳамон рӯзро интизорам. Ман дар ҳаминҷо дарк кардам, ки озодӣ чист.
Бино ба маҳбас монанд нест, тозаю зебо ба назар мерасад.
Вақте, маро аз бинои додгоҳ ба маҳбас оварданд, фикр мекардам, ки ҳоло маро ба зиндони торику сард мепартоянд, ки ягон шароити зиндагӣ надорад. Аммо, хушбахтона иштибоҳ кардам.
Дар зиндон ҳатто барои занҳое, ки кӯдакони ноболиғ доранд, шароит муҳайё карда шудааст.
Кӯдакони то 3-сола бо модаронашон мемонанд. Инҷо 18 зани кӯдакдор адои мӯҳлат мекунанд. Бархе аз тифлакон дар маҳбас ба дунё омадаанд. Дар ҳолатҳои таъҷилӣ беморон ё занҳои ҳомиладори зиндониро ба беморхонаи маказии шаҳри Норак мебаранд.
Барои занони кӯдакдор ҷойи махсус бо майдонча ва боғчаи кӯдакон ҷудо карда шудааст. Чунин маҳбусон ҳуҷраи алоҳида дорад. Ҳуҷраи бозии кӯдакон низ зебо ва муҷаҳҳаз буд. Онҷо ҳатто телевизор ва ҷевони пур аз бозича ба назар мерасад. Пизишкони кӯдакона ҳамарӯза аз аҳволи кӯдакон хабар мегиранд. Субҳонаи кӯдакон ҳамарӯза бо маҳсулоти ширӣ шурӯъ мешавад. Инчунин дар дохили маҳбас ошхонаи алоҳида мавҷуд аст, ки дар он модарон худашон метавонанд барои фарзандонашон пӯхтупаз кунанд.
Давлат барои таъмини як зиндонӣ бо маводи хӯрока дар як рӯз 7 сомонӣ ҷудо мекунад. Вале маҳбусон метавонанд аз маҳсулоте, ки наздиконашон меоранд, истифода намоянд.
Маҳбаси занонаи шаҳри Норак инчунин дорои китобхона, синфи компютерӣ, масҷид, ҳуҷраи ибодат барои масеҳиён, сехи қаннодӣ ва дӯзандагӣ, анбори маҳсулоти тайёри дӯзандагӣ ва кошонаи ҳусни муосир мебошад. Дар соли 2006 чунин шароите набуд, аммо ҳоло барои занон тамоми шароитҳо муҳайё шудааст.
Ҳамагӣ дар маҳбасҳои Тоҷикистон беш аз 10 ҳазор зиндонӣ адои ҷазо мекунанд, аммо дар маҳбаси занонаи шаҳри Норак 339 ҷой дода шудааст. Бештари занон ба ҷурми қаллобӣ ва расонидани зарари молӣ ба давлат зиндон шудаанд. Аммо миёни онҳо нафароне ҳастанд, ки барои ҷиноятҳои сангин муҷозот мешаванд.
Ҳамсарони ҷангҷӯёни тоҷик дар Сурия
Миёни зиндониён занҳое низ ҳастанд, ки ҳамсарони террористону экстремистҳо мебошанд. Шавҳарони онҳо ихтиёран аз Тоҷикистон ба Сурия барои пайвастан ба гурӯҳҳои террористӣ рафтаанд.
Бино ба иттилои Додситонии кулли Тоҷикистон, аз соли 2015 беш аз 500 шаҳрванди Тоҷикистон дар Сурия ба гурӯҳҳои даҳшатафкан пайвастаанд. Дар ҳамин ҳол, зану фарзандони онҳо асири ҷангҷӯёни ДОИШ (мамнӯъ дар аксари кишварҳои ҷаҳон) шуданд.
Гулбаҳор – зани маҳкумшуда
(ном иваз шудааст) – ҳамсари ҷангҷӯ
Аз ҳамсарам ман як писар дорам. Соли аввал мо бо хонаводаи ӯ дар ноҳияи Шоҳмансури шаҳри Душанбе зиндагии хубе доштем. Шавҳарам якбора тасмим гирифт, ки бо рафиқонаш ба Русия равад.
Чанд маротиба шавҳарам пул фиристонд, вале баъд ӯ ғайб зад.
Шабе ӯ ба ман аз рақамҳои пинҳонӣ занг зад. Ман падару модарашро бедор кардам ва онҳо бо ӯ суҳбат карданд. Дар охири сӯҳбати телефонӣ ба ман пешниҳод кард, ки наздаш биравам. Ман фикр мекардам, ки ӯ дар Русия аст ва ман розигиамро додам. Вале шавҳарам ба ман гуфт, ки ӯ кайҳо боз дар қаламрави Сурия мебошад. Ман шок шудам ва мехостам телефонро ба замин андозам, аммо сипас худамро ба даст гирифтам ва бо гиря аз ӯ хостам, ки ба хонааш баргардад. Аммо вай ба ман гуфт, ки аллакай роҳи бозгашт надорад.
Гулбаҳор пинҳонӣ бо шавҳараш суҳбат мекардааст, аммо рӯзе зани бародари шавҳараш аз сӯҳбатҳои пинҳонии телефониаш ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқи Тоҷикистон хабар медиҳад.
Ҳоло писари ман бо волидонам зиндагӣ мекунад, танҳо онҳо маро хабар мегиранд. Хешу табори шавҳарам маро чашми дидан надоранд. Ман бояд дар зиндон даҳ соли дигар бимонам, аммо роҳбарияти маҳбас қоидаҳоеро ба ман шарҳ дода, умеде доданд, ки дар ояндаи наздик метавонам озод шавам. Танҳо рафтори хуб ва афви навбатӣ аз сӯи раисҷумҳури Тоҷикистон метавонад муҳлати дар зиндон буданамро кам кунад.
Қотилон
Зулфия – зани маҳкумшуда
(ном иваз шудааст) – барои қатл маҳкум шудааст
Ману дугонаам мехостем дар хонаи ман каме айшу ишрат кунем. Зиёфат кардему шароб овардем. Дугонаам маъшуқаи шавҳарашро даъват кард. Вақте, ки шароб нушидем, хаёлам парешон шуду ҳеҷ чизро намефаҳмидам. Ногаҳон садои дугонаам ба гушам расид: "вай меояд туро ва фарзандонатро мекушад. Вай медонад, ки ту дар куҷо зиндагӣ мекунӣ. Ӯ дар набуданат кӯдаконатро мекушад. Дигар ёд надорам, ки чигуна ман ӯро буғӣ кардам. Танҳо рӯзи дувум ба ҳуш омадам ва дидам, ки дар боздоштгоҳи милиса ҳастам. Ҳамин тавр ба маҳбас омадам.
Зулфия соҳиби се фарзанд аст. Ҳоло кӯдаконаш дар назди модараш мондаанд. Шавҳараш кайҳост, ки назди зани дигаре рафтааст.
Ҳоло дар маҳбаси занонаи шаҳри Норак 339 зан зиндонӣ шудаанд(дар соли 2006 645 зан зиндонӣ шуда буд). Ахиран як духтари ноболиғи зиндонӣ аз маҳбас озод шудааст.
Дар Тоҷикистон, даҳҳо зиндонӣ метавонад дар ояндаи наздик афв шавад.
Додситонии кулл ва Вазорати адлияи Тоҷикистон санадеро тартиб додаанд, ки дар он ному насаби 182 нафар зиндонӣ, ки бояд афв шаванд, ҷойгир шудааст. Ёдрас мешавем, ки афви умумӣ дар Тоҷикистон мунтазам сурат мегирад. Раисҷмҳури Тоҷикистон бештар афви умумиро дар арафаи ҷашнҳои муҳими кишвар анҷом медиҳад.
