Ի՞նչ էր կատարվում Արցախում

Ապրիլի 1-ի լույս 2-ի գիշերը Ադրբեջանը լայնածավալ ռազմական գործողություններ էր սկսել Լեռնային Ղարաբաղի դեմ: Թշնամու զրահատեխնիկայի և հետևազորի առաջխաղացումն ուղեկցվում էր հրետանային կրակոցներով:

Թիրախում էին հայտնվել ոչ միայն արցախյան բանակի դիրքերը, այլև հայկական ուժերի թիկունքում գտնվող խաղաղ բնակավայրերը: Առաջին զոհերից մեկը 12 տարեկան երեխա էր: Եվս երեք տղաներ (այդ թվում նաև զոհվածի եղբայրը) վիրավորվել էին Մարտունու դպրոցի մոտ պայթած «Գրադ» կայանքի արկերի բեկորներից:

Մարտական գործողությունների հետևանքով սահմանամերձ գյուղերի բնակչության մեծամասնությունը զրկվեց կացարանից: Ամենից շատ տուժեց Մարտակերտի շրջանը, մասնավորապես՝ Թալիշ, Մատաղիս գյուղերն ու Մարտակերտ քաղաքը:

Մարտակերտում անընդհատ լսում էինք արկերի պայթյունները: Այցերից մեկի ժամանակ մեր թղթակիցներն ընկան ռմբակոծության տակ (լուսանկարներ/տեսանյութ): Բարեբախտաբար, ոչ ոք չտուժեց:

Ռմբակոծում էին քաղաքը, գյուղերը, կրակում խաղաղ բնակիչների վրա: Ոմանք թաքնվում էին նկուղներում, ոմանք էլ՝ ապաստարաններում: Ռմբակոծվող տարածքներից փորձում էին «թիկունք» տարհանել կանանց և երեխաներին, տղամարդիկ մեծ մասամբ մնում էին տեղում:

Ռազմական գործողությունների մեկնարկից անմիջապես հետո կամավորական խմբեր մեկնեցին Արցախ ոչ միայն Հայաստանից, այլև այլ երկրներից: Ապրիլի 2-ի երեկոյան Ստեփանակերտի կենտրոնում նրանց թիվը հասավ հազարների: Երիտասարդներին չէին վերցնում. դեռ շուտ էր…

Հայաստանում «Երկրապահ» կամավորական ջոկատի անդամները ստորաբաժանումներ կազմեցին, որոնք ուղղվեցին շփման գիծ: Կամավորներից շատերն Արցախ մեկնեցին սեփական մեքենաներով:

Արցախի իշխանությունները նրանց դիմավորում էին Ստեփանակերտում, հետո տեղաբաշխում շփման գծի ողջ երկայնքով:

Ապրիլի 5-ի առավոտյան տեղեկացանք, որ կողմերը հակամարտության գոտում երկկողմանի հրադադարի մասին համաձայնագիր են նախապատրաստում: Հետագայում այդ տեղեկությունը հաստատվեց:

Հադրութի ճանապարհին տեղի բնակիչներից մեկին հայտնեցինք այդ լուրն ու հետաքրքրվեցինք՝ ուրա՞խ է հավանական զինադադարի մասին տեղեկությունից: Պատասխանը կտրուկ էր՝ ոչ: Ինչո՞ւ: Որովհետև պատերազմը կարող է ցանկացած օր վերսկսվել, իսկ զինադադարը կարող է լինել միայն այն դեպքում, եթե Ադրբեջանը ճանաչի ԼՂՀ-ն:

Ստեփանակերտ վերադառնալիս՝ մեզ միացած օտարերկրյա լրագրողների վարորդը մթան մեջ շփոթվեց ու գնաց վտանգավոր ճանապարհով, որը ժամեր առաջ էր ռմբակոծվել:

Հետևեցինք նրանց: Թեև ճանապարհն ավերված էր, բայց մեր ավտոմեքենան մեծ արագությամբ էր ընթանում: Ինչ-որ պահի հստակ լսվեց անօդաչու թռչող սարքի ձայնը: Մեր գլխավերևում մի քանի րոպե «բզզալուց» հետո հեռացավ: